Τα αγροκτήματα της Κλασικής και Ελληνιστικής Εποχής στην Αρχαία Ωρωπία

 

(Δημοσιευμένο στην τοπική εφημερίδα του Ωρωπού "Ομηρική Γραία")

Τα αγροκτήµατα που είχαν ιδρυθεί στην περιοχή της Ωρωπίας κατά την Αρχαϊκή Εποχή (9^ος – 6^ος αιώνας π.Χ.), ξαναεµφανίζονται σε νέες θέσεις τον 5^ο αιιώνα π.Χ., µετά από µία µακρά περίοδο εγκατάλειψης. Πρόκειται συνολικά για δεκατέσσερις επιβεβαιωµένες θέσεις και άλλες τρεις πιθανές. Δέκα από αυτές τις θέσεις βρίσκονται κοντά στην πόλη του Ωρωπού, σε απόσταση περίπου 1,5 µε 2  χλµ. από αυτήν και κοντά σε καλλιεργήσιµη γη.

Άλλες εγκαταστάσεις του 5ου π.Χ. αιώνα εντοπίζονται στις θέσεις Αυλοτόπι, Βλαστός και στους λόφους πίσω από την πεδιάδα του Δραγκό (η μεγάλη πεδιάδα του Ωρωπού προς τα δυτικά κατά μήκος της ακτής). Η θέση τους δεν είναι ιδιαίτερα αποµακρυσµένη από την πόλη του Ωρωπού, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι ένοικοι των αγροικιών διέµεναν στην πόλη και πήγαιναν καθηµερινά στα κτήµατά τους. Καθώς στο µεγαλύτερο µέρος του 5ου αιώνα π.Χ. ο Ωρωπός βρισκόταν υπό αθηναϊκή κατοχή, οι αγροτικές θέσεις που βρίσκονταν κοντά στο ιερό του Αµφιαράου και στην περιοχή του Βλαστού, θα µπορούσαν ίσως να κατοικούνται και από Αθηναίους κληρούχους.

Στον 4ο αιώνα π.Χ. συνέχισαν να κατοικούνται όλες οι θέσεις του 5ου αιώνα π.Χ. και,  επιπροσθέτως, ιδρύονται εννέα νέες. Οι περισσότερες βρίσκονται στις περιοχές του Αµφιαράειου και του Βλαστού. Ο αριθµός και η διάταξη των θέσεων δείχνει ότι η περιοχή γύρω από τον Ωρωπό συνεχίζεται να καλλιεργείται έντονα. Γενικά οι θέσεις του 4ου αιώνα π.Χ. είναι µικρού µεγέθους, από 0,7 έως 4,5 εκτάρια. Αν και βασικά χαρακτηριστικά όπως πύργοι, αυλές και αλώνια δεν εντοπίστηκαν, τα κινητά ευρήµατα που βρέθηκαν (αποθηκευτικά αγγεία, κεραµίδια, αγνύθες και µελαµβαφής κεραµική) αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για αγροικίες.

Οι αγροτικές θέσεις της περιοχής της Ωρωπίας των κλασικών χρόνων συνεχίζουν να λειτουργούν και στα ελληνιστικά χρόνια (4^ος – 2^ος αιώνας π.Χ.). και είναι µικρές σε µέγεθος, µε τη έκτασή τους να κυµαίνεται από 0,2 έως 3 εκτάρια.  Στην πλειοψηφία τους είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για αγροικίες που εκµεταλλεύονταν τους φυσικούς πόρους γύρω από τον Ωρωπό, το Αυλοτόπι και τις µικρές κοιλάδες της περιοχής του Βλαστού.

Προκύπτει ότι οι άνθρωποι έµεναν στον 5ο αιώνα π.Χ. σε µικρές αγροικίες γύρω από την πόλη του Ωρωπού και της πεδιάδας του, ενώ τον 4ο π.Χ. αιώνα αυτό το οικιστικό µοτίβο εξαπλώνεται σε ακόµα πιο αποµακρυσµένες περιοχές. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μ. Κοσμόπουλο, αυτό το μοτίβο δείχνει την αυξηµένη ζήτηση της αγροτικής παραγωγής. Η εκµετάλλευση των αποµακρυσµένων περιοχών σε πλαγιές µε τη δηµιουργία πλατωµάτων, λίπανσης, έργων αρδευτικών, µικτής καλλιέργειας ελιάς, αµπελιού και δηµητριακών, αποτελούσαν γενικές στρατηγικές της αγροτικής εντατικοποίησης κατά τη διάρκεια της κλασικής περιόδου.

Πηγές

Δημακόπουλος Σ. (2017), Αγροικίες κλασσικής και ελληνιστικής εποχής στην Αττική, Διδακτορική Διατριβή, ΑΠΘ.

Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού: https://www.ime.gr/chronos/04/gr/society/windows/structures_12b.html

Κοσμόπουλος Μ. (1989), Αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή του Ωρωπού, Αρχαιολογική Εταιρεία.

Πανοπούλου Λ. (2023), Το κεραμικό σύνολο ενός «αποθέτη»: Συμβολή στη μελέτη του Ωρωπού των Ελληνιστικών χρόνων, Διπλωματική Εργασία, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Cosmopoulos, M. (1992), The Oropos Survey Project, Digital or Visual Products.