Δημήτρης Σταύρου: Τα αξιοθέατα του Δήμου Ωρωπού.

Παρακάτω επιχειρούμε μια καταγραφή των αξιοθέατων του διευρυμένου Δήμου Ωρωπού. Όπως προκύπτει, ο Δήμος Ωρωπού παρουσιάζει πληθώρα επιλογών για εναλλακτικές μορφές τουρισμού: Θρησκευτικό, φυσιολατρικό, αρχαιολογικό, πολιτιστικό.

Η λίμνη Μπελέτσι (Αφίδνες)

Η λίμνη Μπελέτσι είναι μία μικρή λίμνη που βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μέτρων περίπου στις ανατολικές πλαγιές της Πάρνηθας, στην περιοχή Αγία Τριάδα της κοινότητας Αφιδνών, βορειοδυτικά της ομώνυμης κορυφής Μπελέτσι. Πρόκειται για τεχνητή λίμνη η οποία δημιουργήθηκε με δαπάνες των Γεωργίου Νάστου και Αθανασίου Πάντου τη διετία 1973-75 ως αποθεματικό δυναμικό νερού για έργα που τότε κατασκεύαζαν στη περιοχή αλλά και ως μελλοντικό βιότοπο.
Ως συνέπεια της κατασκευής της ήταν η αλλαγή της χάραξης του δρόμου που συνέδεε τον Άγιο Μερκούριο με τις Αφίδνες (πρώην Κιούρκα). Το τεχνητό αυτό έργο συγκράτησε αφενός τα νερά της πηγής που βρίσκεται βόρεια, αφετέρου τα όμβρια ύδατα από τον υπερκείμενο λόφο με αποτέλεσμα το σχηματισμό της λίμνης. Η λίμνη έχει μέγιστη διάμετρο 130 μέτρα περίπου και μέγιστο βάθος 9 μέτρα, ενώ το συνολικό της εμβαδόν αγγίζει τα 7.000 τ.μ.. Αποτελεί σημαντικό υδροβιότοπο της περιοχής καθώς απαντώνται αποδημητικά πουλιά όσο και μόνιμα νηκτικά (πάπιες, κύκνοι) καθώς και νεροχελώνες και ψάρια, κυρίως κυπρίνοι και χέλια.

Το Adventure Park (Μαλακάσα)

Το Adventure Park είναι ένας χώρος αναψυχής και διημέρευσης όπου διοργανώνονται δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη φύση. Οι επισκέπτες επιλέγουν να «πετάξουν» από δένδρο σε δένδρο, σε ύψος μέχρι 15 μέτρων με τη χρήση ειδικού εξοπλισμού.

Η Ιερά Μονή του Αγίου Πορφυρίου (Μήλεσι)

Το μετόχι του γυναικείου Ιερού Ησυχαστηρίου της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Μήλεσι Αττικής, βρίσκεται μεταξύ του Ωρωπού και της Μαλακάσας, βόρεια της Αθήνας.Το μοναστήρι – μετόχι είναι γνωστό σε όλη την Ελλάδα, καθώς ιδρύθηκε από τον Όσιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, δημοφιλή γέροντα και άγιο του περασμένου αιώνα.

Τα κτήρια του μετοχίου του Ιερού Ησυχαστηρίου στο Μήλεσι άρχισαν να κτίζονται το 1981 και προχώρησαν σταδιακά. Το μέρος αυτό αποτέλεσε σημαντικό προσκύνημα χάρη του γέροντα. Το επιβλητικό Καθολικό θεμελιώθηκε το 1990, κατόπιν αδείας του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κυρού Σεραφείμ. Ο σκελετός του ναού από οπλισμένο σκυρόδεμα ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 1992, λίγους μήνες μετά την κοίμηση του γέροντα Πορφυρίου. Το Ησυχαστήριο τιμά τη μνήμη του οσίου γέροντα Πορφυρίου στις 2 Δεκεμβρίου, ημέρα της κοίμησής του. Επίσης, πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου.

Το Μουσείο Ζυγομαλά (Αυλώνα)

Το Μουσείο ιδρύθηκε το 1937 με πρωτοβουλία της Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947) και λειτούργησε εξαρχής στον εκθεσιακό χώρο που προστέθηκε γι αυτόν το σκοπό στην εξοχική κατοικία της οικογενείας Ζυγομαλά. Η επανέκθεση έγινε το 1990 και τα εγκαίνια τον Ιούλιο του 1991. Το Μουσείο διοικείται από Επιτροπή και λειτουργεί υπό την εποπτεία της Διεύθυνσης Λαϊκού Πολιτισμού του Υπουργείου Πολιτισμού.

Δημιουργήθηκαν από ειδική ομάδα εργασίας πέντε εκθετικές επιφάνειες μέσα σε τρεις αυτόνομες προθήκες, όπου η ταυτόχρονη συνύπαρξη αυθεντικού εξαρτήματος της παραδοσιακής φορεσιάς, πλαισιωμένων σχεδίων και δειγμάτων και νεωτέρων κεντημάτων που φέρουν πλέον το μοτίβο ειδικά τροποποιημένο, μιλά σαφέστατα για τα στάδια αναπαραγωγής. Σε κάθε επιφάνεια παρουσιάζεται ένα μόνο μοτίβο και οι παραλλαγές του. Σε δύο ακόμα προθήκες εκτίθενται πολλά κεντήματα των σχολών.

Σε χαμηλό βάθρο, στo βάθος του εκθεσιακού χώρου, η παρουσίαση υλικών τεκμηρίων συναφών με τη λειτουργία των σχολών, όπως του λογότυπου της εταιρείας, της σφραγίδας τετραδίων παραγγελιών, βιβλίων εσόδων-εξόδων, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (ένα είδος copyright) για τα σχέδια της εποχής, εργαλείων της κεντητικής τέχνης (στάμπα, τελάρο) παραπέμπει τον επισκέπτη στο χώρο και το χρόνο της δραστηριότητας της κοινοπραξίας.

Σε δεύτερο βάθρο, στην κάθετη προέκταση του εκθεσιακού χώρου, εκτίθενται τα τρισδιάστατα αντικείμενα, όπως έπιπλα με κεντητές στόφες, αμπαζούρ κ.ά. Σε μια συμβολική αναπαράσταση του περιπτέρου της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Έκθεση Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού, το 1925, προβάλλονται τα είδη που διακρίθηκαν και απέσπασαν βραβεία.

Στον χώρο της καθεαυτής κατοικίας στήθηκαν επιλεγμένα κομμάτια της οικοσκευής, μικροαντικείμενα, οικογενειακές φωτογραφίες και πορτραίτα, σε μία προσπάθεια παρουσίασης της κατοικίας μέσα στην οποία έζησε περισσότερα από 20 χρόνια η "καλή κυρά της Αυλώνας".

Η Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου (Μαρκόπουλο)

Η Ιερά Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή των Εισοδίων της Θεοτόκου ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Αττικής. Είναι αναγνωρισμένη ως Ν.Π.Δ.Δ και εορτάζει με το νέο εορτολόγιο της Εκκλησίας της Ελλάδος στις 21 Νοεμβρίου. Κτίστηκε εκ θεμελίων στην υψηλή τοποθεσία που είναι και σήμερα σε απόσταση 2,5 χιλ. από το χωριό Μαρκόπουλο. Θεμελιώθηκε το 1968.

Λιμνοθάλασσα Ωρωπού

Στα ΒΔ της Σκάλας Ωρωπού, εκτείνεται το ευρύτερο δέλτα του ποταμού Ασωπού, ένας από τους τελευταίους υγροβιότοπους της Αττικής με μεγάλη οικολογική σημασία.Έχει μήκος 3 χλμ., έκταση 1000 στρ. και η θέση ήταν γνωστή παλιότερα ως «αλυκές», «μαντρί», «παραλία της άμμου», κτλ. Τα τελευταία 5-6 χρόνια, από φυσική ή τεχνητή αιτία έχει διανοιχτεί είσοδος (μπούκα) με αποτέλεσμα τη δημιουργία εντυπωσιακής λιμνοθάλασσας.

Η λιμνοθάλασσα του Ωρωπού φιλοξενεί περίπου 140 είδη πουλιών, μόνιμων ή μεταναστευτικών, όπως ο Καλαμοκανάς (υψ. 40 εκ.), είδη ερωδιών όπως ο Λευκοτσικνιάς (υψ. 90 εκ.), ο Σταχτοτσικνιάς, Αργυροτσικνιάς, κτλ., η Αβοκέττα, ο Θαλασσοσφυριχτής, τα Φλαμίγκος, η γαλαζοπαπαδίτσα, η κιτρινοπαπαδίτσα, το νανοβουτηχτάρι, η χουλιαρόπαπια, η χαλκόκοτα, κα.

Ναός Παναγίας Ελεούσας (Συκάμινο)

Ο ναός, αλλοιωμένος σήμερα από επεμβάσεις, βρίσκεται σε ύψωμα στο χωριό Συκάμινο, στα δυτικά του Ωρωπού. Είναι συνεπτυγμένος σταυροειδής με αθηναϊκό τρούλο και πλινθοπερίκλειστη τοιχοδομία, στοιχεία που δε διακρίνονται πια λόγω της επίχρισης με ασβέστη καθώς και την χρωματική αλλοίωση του τρούλου. Σ’ αυτόν τον μικρό, παραμορφωμένο σήμερα ναό, μπορεί να διακρίνει κανείς γοτθικά μορφολογικά στοιχεία, όπως το ιδιαίτερα ενδιαφέρον γοτθικό θύρωμα στο νότιο τοίχο. Η διακριτική αυτή χρήση δυτικών στοιχείων, οδηγεί – σύμφωνα με τον καθηγητή Μπούρα - σε αναχρονολόγηση του μνημείου στον 13ο αιώνα. Έτσι, ανετράπη η αρχική χρονολόγηση του Ορλάνδου στον 11ο-12ο αιώνα.

Το πάρκο Terra Vibe (Μαλακάσα)

Το Τerra Vibe Park αποτελεί το μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο «ανοιχτό» χώρο εκδηλώσεων της χώρας. Βρίσκεται στο 37ο χιλ. Αθηνών - Λαμίας, στην Αττική. Καλύπτει μία έκταση 110 στρεμμάτων με πρόσοψη 500m στον παράδρομο της Εθνικής Οδού και δύο εισόδους, μία Ανατολική και μία Δυτική.

Αριθμώντας ήδη έντεκα χρόνια λειτουργίας, η σκηνή του Terra Vibe Park έχει φιλοξενήσει μερικούς από τους μεγαλύτερους μουσικούς παγκοσμίως με τους Depeche Mode, Metallica, Black Sabbath, Guns ‘n’ Roses να είναι μόνο ένα μικρό δείγμα της μεγάλης λίστας καλλιτεχνών που έχουν περάσει από τη Μαλακάσα. Παράλληλα κάθε χρόνο διοργανώνεται το Rockwave Festival, ο σημαντικότερος συναυλιακός θεσμός της χώρας. Δεν περιορίζεται όμως μόνο στη διοργάνωση συναυλιών καθώς οι δυνατότητές του το καθιστούν ιδανικό για επαγγελματικές εκθέσεις, καλλιτεχνικά δρώμενα, παρουσιάσεις προϊόντων, κατασκηνωτική και προσκοπική εκμετάλλευση.

Ναός Αγίων Τεσσαράκοντα (Συκάμινο)

Η εκκλησία των Αγίων Τεσσαράκοντα, βυζαντινού ρυθμού, του 13ου αιώνα, διασώζεται και συντηρείται σε καλή κατάσταση .

Το δάσος της Μαυροσουβάλας και ο Κοκκινόβραχος

Το δάσος της Μαυροσουβάλας βρίσκεται σε λοφώδη περιοχή, στην είσοδο μικρού φαραγγιού, βόρεια της Μαλακάσας. Έχει μέσο σταθμικό υψόμετρο 170μ. και απέχει περίπου 42 χλμ. από την Αθήνα. Νότια του οικισμού και σε αρκετά δασωμένη περιοχή, σε μικρό φαράγγι με ΒΝ διεύθυνση, υπάρχει ένας καρστικός ημισπηλαιώδης σχηματισμός, εντυπωσιακού μεγέθους, ο «Κοκκινόβραχος». Ο συγκεκριμένος βράχος «ανακαλύφθηκε» σχετικά πρόσφατα και χρησιμοποιείται ως sport αναρριχητικό πεδίο, μεγάλης σημασίας για την κοινότητα των αναρριχητών. Χαρακτηρίζεται από το σχετικά μεγάλο ύψος του, το κοκκινωπό χρώμα, την υφή και καθαρότητα του πετρώματος και την αρνητική του κλίση. Έχουν ανοιχτεί πάνω από 20 διαδρομές, υψηλής έως πολύ υψηλής δυσκολίας, που σημαίνει ότι είναι πεδίο κατάλληλο για αναρριχητές ικανούς για εκτέλεση διαδρομών αντίστοιχου επιπέδου. Το ανάπτυγμα των διαδρομών κυμαίνεται από 15-35 μ., περίπου, ενώ η δυσκολία κυμαίνεται από τον 7ο βαθμό και πάνω στην κλίμακα UIAA, ξεπερνώντας και τον 10ο βαθμό, ενώ η πλειονότητα των διαδρομών είναι μέσα στον 8ο και 9ο βαθμό, με ελάχιστες «εύκολες» διαδρομές.

Η Ιερά Μονή Παρακλήτου (Μήλεσι)

Η ανδρική Ιερά Μονή Παρακλήτου βρίσκεται σε μια καταπράσινη περιοχή στη θέση Mετόχι. Όπως φανερώνει και η ονομασία της περιοχής, ήταν παλαιό μοναστηριακό μετόχι, πιθανότατα της Iεράς Mονής Kοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης, ενώ στα πρώτα χρόνια λίγο πριν την επίσημη ίδρυσής της το 1978, υπήρξε μετόχι της αγιορείτικης Ιεράς Mονής του Aγίου Παύλου.

Tην τελευταία εικοσαετία η μονή τριπλασιάστηκε κτιριακά, με σπουδαιότερο κτίσμα το εντυπωσιακό Kαθολικό, που θεμελιώθηκε την Kυριακή της Oρθοδοξίας του 1987, αποπερατώθηκε το 1990 και εγκαινιάσθηκε το 2000. O ναός είναι κλασσικού μοναστηριακού ρυθμού, αρχιτεκτονημένος από αδελφούς της μονής πάνω στα πρότυπα των Kαθολικών του Aγίου Όρους και των Mετεώρων. Περιλαμβάνει επίσης ένα παρεκκλήσιο προς τιμήν των αγίων Αγγέλων Aσωμάτων.

Eκτός από το παρεκκλήσιο των αγίων Aσωμάτων, το μοναστηριακό συγκρότημα περιλαμβάνει έξι ακόμη παρεκκλήσια: του οσίου Aθανασίου του Aθωνίτου, του οσίου Iωάννου της Kλίμακος, του αγίου πρωτομάρτυρος Στεφάνου, του αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, του Tιμίου Προδρόμου και της Παναγίας της Πορταϊτίσσης.

H μονή διαθέτει σπουδαία βιβλιοθήκη με 20.000 περίπου βιβλία, τόσο ελληνικά, όσο και ξενόγλωσσα (κυρίως αγγλικά, γαλλικά και ρωσικά), για τη χρήση των μοναχών, οι περισσότεροι των οποίων είναι πτυχιούχοι ανωτάτων Σχολών.

Η Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής (Πολυδένδρι)

Στο Καπανδρίτι, εδράζεται η Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής, η οποία υπό την καθοδήγης του πατέρα Εφραίμ Παναούση, πραγματοποιεί σημαντικές ιεραποστολικές διακονίες στην Αφρική. To πρόγραμμα «Αφρική, καλημέρα !» περιλαμβάνει δίμηνες επισκέψεις με ευρύτατη ποικιλία δράσεων στην Ουγκάντα της Αφρικής όπως περίθαλψη, εκμάθηση καλλιέργειας της γης, διδασκαλία παιδιών και ενηλίκων, κατασκηνώσεις, βαπτίσεις, προσφορά υλικού σε τοπικές εκκλησίες, τοπικά σχολεία και νοσοκομεία, αναδοχή παιδιών και συνεργασία με τοπικούς ιερείς.

Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο (Παλιές Φυλακές).
Το κτίσμα του ορφανοτροφείου κατασκευάστηκε περίπου το 1909 σε κτήμα που κληροδότησε ο Ανδρέας Συγγρός προς το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο. Μετά τη γενοκτονία των Αρμενίων (1915) μετέφεραν εκεί επιζώντα Αρμενόπουλο. Συνεργάστηκε με τη φιλανθρωπική οργάνωση Near East και προβάλλονταν ακόμα και κινηματογραφικές ταινίες (1925- 30) προς διασκέδαση των ορφανών.
Το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο μετατρέπεται σε αγροτικές φυλακές το 1933, με το σεισμό όμως του 1938 καταστρέφεται και το 1950 ξαναχτίζεται. Με το νόμο 2058/1952 μετατρέπεται σε Ανοικτό Σωφρονιστικό Κατάστημα, έτσι οι κρατούμενοι εργάζονταν σε αγροτικές δουλειές.
Στις φυλακές του Ωρωπού κρατούνται από τη Χούντα πολλοί πολιτικοί της αντίπαλοι, μεταξύ των οποίων και ο Μίκης Θεοδωράκης. Το 1970 μετατρέπονται σε αναμορφωτήριο ανηλίκων για 2-3 χρόνια. Μετά εγκαταλείπονται και το 1979 στεγάζεται εκεί το πρώτο δημόσιο Γυμνάσιο της περιοχής.

Το Αμφιάρειο

Το σπουδαιότερο στην αρχαιότητα ιερό του μυθικού ήρωα, μάντη και θεραπευτή Αμφιαράου, που τα ερείπιά του βρίσκονται ανάμεσα σε πλατάνια, πεύκα και πικροδάφνες, σε μια μικρή κοιλάδα που τη διασχίζει ένα ξεροπόταμο (Χαράδρα λεγόταν από τους αρχαίους).
Σήμερα είναι πολύ εύκολο να πάει κανείς στο Αμφιάρειο, είτε από τον Κάλαμο, είτε από το Μαρκόπουλο Ωρωπού. Το Αμφιάρειο του Ωρωπού ιδρύθηκε στα τέλη του 5ου π.Χ. αι., μετά την παρακμή και την εγκατάλειψη του γνωστού από τον Ηρόδοτο Αμφιαρείου της Θήβας και σύμφωνα με χρησμό που δόθηκε μεταφέρθηκε και ιδρύθηκε εδώ :

Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου νεομάρτυρος εξ Ιωαννίνων (Αυλώνα)

Στο εκκλησάκι του Αγίου στο δάσος του Βουντήματος, στη θέση Λάκκα Αγίου Νικολάου, ανεβαίνουν με τα πόδια ή με τα αγροτικά τους αυτοκίνητα οι πιστοί για να γιορτάσουν τη μνήμη του, κάθε χρόνο στις 16 Μαΐου.

Ι.Ν. Αγίου Αντωνίου και Αγίου Ανδρέα (Αυλώνα)

Ο Ενοριακός Ναός των Αγίων Αντωνίου και Ανδρέου, είναι δισυπόστατος κατόπιν επιθυμίας της δωρήτριας του ναού Λουκίας Ζυγομαλά (1866-1947). Η μελέτη κατασκευής της εκκλησίας, που εγκαινιάσθηκε το 1938, έγινε από τον αρχιτέκτονα Νικόλαο Ζουμπουλίδη, ο οποίος πήρε ως πρότυπο τον Ιερό Ναό των Αγίων Θεοδώρων (13ος αιώνας μ.Χ.) του Μυστρά, βυζαντινού ρυθμού.

Προτομή υποσμηναγού Νικολάου Παρούση, Σκάλα Ωρωπού.

Το πολεμικό αεροσκάφος του υποσμηναγού Νικολάου Παρούση συνετρίβη στην περιοχή Σαραντάρι, στις 4 Νοεμβρίου 1998, κατά τη διάρκεια στρατιωτικής άσκησης :

Ο Φάρος.

Βρίσκεται στο ανατολικό μέρος του κόλπου του Ωρωπού, είναι λιθόκτιστος, στρογγυλός και αυτόματος. Καθοδηγεί τους νατυικούς για τη ρότα των πλοίων. Λειτούργησε αυτόματα για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 1914. Το 2010 ανακαινίστηκε από Γάλλους εθελοντές :