Οδοιπορικό στον Μαραθώνα (8 μνημεία + 1 χάρτης)

1. Τύμβος των Αθηναίων Μαραθωνομάχων

Ο μεγάλος τύμβος χώματος ο οποίος κάλυψε τους 192 Αθηναίους που έπεσαν στη νικηφόρα μάχη κατά των Περσών το 490 π.Χ. Η καύση και ταφή των νεκρών στο πεδίο της μάχης υπήρξε η τιμητική προσφορά της πόλης των Αθηνών στους μαχητές της Ελευθερίας. Στην πεδιάδα του Μαραθώνα σώζεται ο χωμάτινος τύμβος ύψους 9 μέτρων που δημιουργήθηκε για να καλύψει τα σώματα των νεκρών Αθηναίων μαχητών.

2. Τρόπαιο Μάχης

Στο κέντρο του αίθριου του Αρχαιολογικού Μουσείου Μαραθώνα βρίσκονται αναστηλωμένα τα σωζόμενα τμήματα του μαρμάρινου ιωνικού κίονα, ύψους 10μ., που τον επέστεφε άγαλμα Νίκης, το οποίο έστησαν οι Αθηναίοι ως τρόπαιο μετά τη μάχη στο σημείο της συντριβής των Περσών, στη θέση Μεσοσπορίτισσα. Σήμερα υπάρχει στη θέση του το σύγχρονο αντίγραφό του. Το Τρόπαιο μαζί με τον Τύμβο των Αθηναίων αποτελούν τα δύο μνημεία που συνδέονται με τη μάχη του Μαραθώνα.

3. Τύμβος των Πλαταιέων

Ο λιγότερο γνωστός Τύμβος των Πλαταιέων βρίσκεται στην περιοχή του Βρανά Μαραθώνα, δίπλα στον χώρο του Αρχαιολογικού Μουσείου. Πρόκειται για τον δεύτερο από τους τρεις τύμβους που δημιουργήθηκαν μετά την ιστορική μάχη του Μαραθώνα, στον οποίο θάφτηκαν οι Πλαταιείς στρατιώτες που είχαν αγωνιστεί κατά των Περσών στο πλευρό του Μιλτιάδη.

4. Οι Αιγύπτιοι Θεοί

Αν περπατήσετε από την παραλία Νέας Μάκρης προς τα βόρεια, δηλ. προς Μαραθώνα, θα φτάσετε στην παραλία "Μπρεξίζα", νοητά πίσω από την πρώην Αμερικανική Βάση.

Εκεί βρίσκεται το ιερό των Αιγύπτιων Θεών που αποτελεί έναν από τους λίγους χώρους λατρείας της Ελλάδας ο οποίος είναι επηρεασμένος από τον αιγυπτιακό πολιτισμό και είναι επισκέψιμος από το 2001. Πολλά από τα ευρήματά του έχουν μεταφερθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στην ουσία πρόκειται για ένα συγκρότημα οικοδομημάτων που περιλαμβάνει το κυρίως ιερό και το πολυτελές λουτρό-βαλανείο, το οποίο κοσμείται με μαρμάρινα δάπεδα, επιχρίσματα στους τοίχους και ογκώδη μαρμάρινα μέλη, κι έτσι μοιάζει αρκετά με αυτοκρατορικές θέρμες σε μικρογραφία. Στο λουτρό γινόντουσαν οι απαραίτητοι καθαρμοί πριν από τις λατρευτικές τελετουργίες.

Το ιερό ήταν χτισμένο επάνω σε μικρό νησί στο κέντρο του Μικρού Έλους. Το νησί επικοινωνούσε με τη στεριά με διώρυγες, παραπέμποντας, μαζί με την πλούσια βλάστηση και το νερό, σε αντίστοιχο τοπίο στο Δέλτα του Νείλου. Στο νησί υπήρχε επίσης συγκρότημα λουτρών.

Σε κάθε πρόπυλο, υπήρχαν τέσσερις βάσεις αγαλμάτων, από τα οποία το ένα απεικόνιζε την Ίσιδα με διαφορετική κάθε φορά ιδιότητα.

Και στα τέσσερα πρόπυλα, πεσμένα κοντά στις βάσεις τους, βρέθηκαν υπερφυσικού μεγέθους μαρμάρινα ανδρικά αγάλματα, που μιμούνται την ιερατική κίνηση των αιγυπτιακών αγαλμάτων και φέρουν το επίσημο ένδυμα των Φαραώ και τα σύμβολα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου.

Η Ίσιδα, κρατάει στάχια ή μικρά τριαντάφυλλα, σύμβολα της Δήμητρας και της Αφροδίτης με τις οποίες ταυτίζεται η αιγυπτιακή θεά.

Σε ένα από τα δωμάτια βρέθηκαν ένα ακόμα άγαλμα της Ίσιδας, η μαρμάρινη σφίγγα και πολλά λυχνάρια μεγάλων διαστάσεων, τα οποία είχαν χρησιμοποιηθεί στις λατρευτικές τελετουργίες του ιερού. Τα λυχνάρια είχαν ανάγλυφη διακόσμηση με τις προτομές του Σάραπη και της Ίσιδας. Ο Ηρόδοτος αναφέρει τη γιορτή της Λυχνοκαϊας στην Αίγυπτο, που συνδέεται με τις τελετές αναζήτησης του νεκρού σώματος του Όσιρη από την αδελφή του Ίσιδα.

Η λατρεία της Ίσιδας, συζύγου του Σάραπη και αδελφής του Όσιρη, μεταφέρθηκε στην Ελλάδα από την Αίγυπτο μετά τον 4ο αι. π.Χ. και συνδέθηκε με τη Δήμητρα, ως κάτοχο της μυστικής δύναμης της φύσης. Το ιερό, όπως και το γειτονικό, πολυτελές συγκρότημα λουτρών, ιδρύθηκαν τον 2ο αι. μ. Χ., πιθανώς από τον Ηρώδη τον Αττικό.

5. "Το παιδί του Μαραθώνος"

"Το παιδί του Μαραθώνος" βρέθηκε στη θάλασσα.

Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα.

340 π.Χ. περίπου.

6. "Ο ΔΙΚΑΙΟΣ με αφιέρωσε"

Μαρμάρινος δίσκος δισκοβολίας με την επιγραφή: "Ο ΔΙΚΑΙΟΣ με αφιέρωσε". Αφιέρωμα αθλητή σε ιερό της περιοχής. Βρέθηκε στο στρατόπεδο της Αεροπορίας στο Ζούμπερι κατά τις ανασκαφές των ετών 2000-2004 για τα Ολυμπιακά έργα.

8. Πρωτοελλαδικό νεκροταφείο Μαραθώνα 

Το Πρωτοελλαδικό νεκροταφείο Μαραθώνα (θέση Τσέπι) χρονολογείται ως το αρχαιότερο νεκροταφείο της Αττικής (3200 π.Χ. - 2100 π.Χ.), της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου.

Ο αρχαιολόγος Σπυρίδωνας Μαρινάτος ξεκίνησε το 1970 την ανασκαφή και την έρευνά του, φτάνοντας σε εκπληκτικά ευρήματα που ξεπερνούν σε αριθμό τους 60 τάφους και ξεκινούν χρονολογικά από την εποχή του Χαλκού.

Οργανωμένα διατεταγμένα στο χώρο, τα ιστορικά μνήματα είναι είτε κτιστοί λάκκοι είτε λάκκοι επενδυμένοι με όρθιες πλάκες, σχήματος είτε ορθογωνίου είτε σπανιότερα κυκλικού.

9. Σπάνιος χάρτης της περιοχής

Αξίζει να κλείσουμε το οδοιπορικό στον Μαραθώνα με αυτό τον σπάνιο χάρτη ο οποίος βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Παρατηρείτε ότι:

* Η ιστορική  Μάχη του Μαραθώνα έγινε δίπλα στη γνωστή σήμερα παραλία του Σχοινιά (θέση "Μεσοσπορίτισσα"). Εκεί στήθηκε και το Τρόπαιο της Μάχης. Ψηφιακή αναπαράσταση της Μάχης: https://youtu.be/lTMYQVhf5Fo

* Υπάρχουν προϊστορικά νεκροταφεία (Πρωτοελλαδικό και Μεσοελλαδικό) που μαρτυρούν τη μακραίωνη ιστορία της περιοχής.

* Το τοπίο είναι ταυτόχρονα δασικό και υγροτοπικό (βλ. Μικρό και Μεγάλο Έλος), γεγονός που έπαιξε ρόλο στην Ιστορία, αλλά και που ανέδειξε τον Σχοινιά σήμερα σε προστατευόμενο Εθνικό Πάρκο.

* Το Μικρό Έλος επέλεξε ο Ηρώδης Αττικός να χτίσει το Ιερό των Αιγυπτίων Θεών (Ρωμαϊκό Βαλανείον), καθώς, σύμφωνα με την παράδοση, η περιοχή του θύμιζε το Δέλτα του Νείλου.