Βιβλιογραφική μελέτη: "Oι αλλαγές που επέφερε ο ν.4327/2015 (νόμος Μπαλτά-Κουράκη) στην επιλογή Διευθυντών σχολικών μονάδων Α/μιας Εκπαίδευσης."

Περιεχόμενα

1.         Περίληψη

2.         Εισαγωγή

3.         Διαδικασία επιλογής διευθυντών Α/μιας εκπαίδευσης σύμφωνα με τον. 4327/2015

3.1. Προϋποθέσεις επιλογής

3.2. Κριτήρια επιλογής

3.3. Συγκριτικός πίνακας των νόμων 3848/2010 και 4327/2015

3.4. Ομοιότητες

3.5. Αλλαγές

4. Θεωρητική ερμηνεία και αξιολόγηση των αλλαγών

4.1. Χυτήρης: Οργανωσιακή Συμπεριφορά

4.2. Lewin: Θεωρία 3 βημάτων

4.3. Μουζέλης: Η έννοια του τρόπου κυριαρχίας

4. Συμπεράσματα-Κριτική αποτίμηση

5. Βιβλιογραφία-Αρθρογραφία-Ιστογραφία-Νομοθεσία

1.      Περίληψη

Στην  παρούσα εργασία διερευνώνται οι αλλαγές στο τρόπο επιλογής διευθυντών σχολικών μονάδων Α/μιας εκπαίδευσης που επήλθαν με τον ν. 4327/2015 σε αντιπαραβολή με τον προηγούμενο νόμο 3848/2010. Οι αλλαγές ερμηνεύονται με τρία διαφορετικά θεωρητικά μοντέλα (Χυτήρης, Lewin, Μουζέλης) και αξιολογούνται σύμφωνα με αυτά.

Λέξεις-κλειδιά: επιλογή διευθυντών, διευθυντής σχολικής μονάδας, μοντέλα αλλαγής.

2.  

    Εισαγωγή

Σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές (Γκόβαρης, Ρουσσάκης, 2006, Eurydice, 2015), η έννοια του στελέχους της εκπαίδευσης στον ευρωπαϊκό χώρο είναι αρκετά ευρεία και περιλαμβάνει, ανάλογα με τη δομή και τις διαδικασίες του εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο εξετάζεται, πρόσωπα με πολύ διαφορετικά προσόντα και αρμοδιότητες.

Σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει συγκεκριμένο ρυθμιστικό/νομοθετικό πλαίσιο το οποίο οριοθετεί τα προσόντα και τις διαδικασίες επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης. Προσόντα που απαιτούνται στις περισσότερες περιπτώσεις είναι: (α) η επαγγελματική/εκπαιδευτική εμπειρία, (β) η διοικητική/διαχειριστική ικανότητα και εμπειρία, (γ) η επαρκής προσωπική συγκρότηση και η επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη στον τομέα ευθύνης και (δ) η ηθική ακεραιότητα και η καλή υγεία για τη διαφύλαξη του κύρους της θέσης που καταλαμβάνεται και την εύρυθμη εκτέλεση των καθηκόντων του στελέχους (Γκόβαρης, Ρουσσάκης, 2008:43).

Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα παραμένει αρκετά συγκεντρωτικό, δεδομένου ότι οι βασικές αρμοδιότητες για την εκπαιδευτική πολιτική και διοίκηση της εκπαίδευσης είναι όλες συγκεντρωμένες υπό την ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. (Δίκτυο Ευρυδίκη, https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/index.php/Greece:Organisation_and_Governance, προσπ. 27/04/2016).

Ωστόσο, ως μέρος της συνολικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης σε εξέλιξη, η εθνική στρατηγική για ένα νέο μοντέλο διαχείρισης και διακυβέρνησης στον τομέα της εκπαίδευσης υλοποιείται με βάση τις αρχές της αποκέντρωσης, της δημοκρατικής συμμετοχής, της διαφάνειας, της κοινωνικής υπευθυνότητας και της αποτελεσματικότητας. Ενδεικτικές παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση αυτή είναι οι ακόλουθες:

1.      Η αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων στον τομέα της εκπαίδευσης και της μείωσης των διοικητικών επιπέδων, μέσα από πολιτικές, όπως:

Ø  Το πρόγραμμα "Καλλικράτης" το οποίο μείωσε τον αριθμό των δήμων και  ενίσχυσε τον ρόλο των περιφερειακών διοικητικών δομών (νόμος 3852/2010).

Ø  Διοικητική μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης με την αναδιάρθρωση των περιφερειακών γραφείων της εκπαίδευσης (μεταφορά σημαντικών αρμοδιοτήτων στις περιφερειακές δομές, κατάργηση των Γραφείων Εκπαίδευσης, κλπ).

Ø  Οι εκπαιδευτικές αλλαγές που υλοποιήθηκαν στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, στο πλαίσιο της πολιτικής για το «Νέο Σχολείο», όπως η αναβάθμιση και επέκταση των ολοήμερων σχολείων, η ανάπτυξη νέων ευέλικτων προγραμμάτων σπουδών, η αποκέντρωση της κατάρτισης των εκπαιδευτικών, η εισαγωγή της αυτοαξιολόγησης του σχολείου, κ.λπ.

Ø  Η θέσπιση κανόνων και αρχών αξιολόγησης σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης (Νόμος 3848/2010,  Προεδρικό Διάταγμα 152/2013, Υπουργική Απόφαση 30972 / Γ1 / 03.05.2013) και η θεσμοθέτηση  εθνικών φορέων διασφάλισης της ποιότητας, όπως η «Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (νόμος 4142/2013) και η αντίστοιχη «Αρχή Διασφάλισης της ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση» (νόμος 3374/2005).

Ø  Ο νόμος για τη δια βίου μάθηση (Νόμος 3879/2010), ο οποίος ορίζει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της δια βίου μάθησης, της αποκέντρωσης των δράσεων για τη δια βίου μάθηση, τη διαφάνεια και τη διασφάλιση της ποιότητας.

Ø  Τέλος, η υιοθέτηση ενός ανοικτού συστήματος διακυβέρνησης (opengov.gr) , η οποία επιτρέπει τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη κυβερνητικών αποφάσεων και την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Η διεύρυνση των θεσμικών οργάνων αυξάνει τα νομικά μέσα που διατίθενται στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης μέσω του Διαδικτύου, ενώ το πρόγραμμα «Διαύγεια» εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την υποχρέωση να δημοσιεύεται το σύνολο των πράξεων των κυβερνητικών και διοικητικών οργάνων στο Διαδίκτυο.

2.      Όσον αφορά τη σχολική εκπαίδευση, η οργάνωση και η διοίκηση σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αντίστοιχα,  εφαρμόζονται από:

Ø  Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (κεντρικό επίπεδο)

Ø  Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (περιφερειακό επίπεδο)

Ø  Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (επίπεδο νομού)

Ø  Σχολικές Μονάδες

(Δίκτυο Ευρυδίκη, ο.π.)

Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002, «ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας βρίσκεται στην κορυφή της σχολικής κοινότητας και είναι διοικητικός αλλά και επιστημονικός-παιδαγωγικός υπεύθυνος στον χώρο αυτό.» (άρ. 27, παρ. 1).

Όπως αναφέρει η Πανελλήνια Επιστημονική Ένωση Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, «είναι επιτακτική ανάγκη να θεσπιστεί ένα διαφανές και αξιοκρατικό σύστημα επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης, που θα στηρίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια. Τα κριτήρια πρέπει να είναι αντικειμενικά και μετρήσιμα και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της θέσης στελέχους ως προς τη γνώση και την εμπειρία. Επίσης, τα στελέχη της εκπαίδευσης πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους θα πρέπει να επιμορφώνονται». (http://panenosi.gr/images/arxeia/2015/THESIS_%2028-03-2015.pdf, προσπ. 27/04/2106).

Στην  παρούσα εργασία διερευνώνται οι αλλαγές στο τρόπο επιλογής διευθυντών σχολικών μονάδων Α/μιας εκπαίδευσης που επήλθαν με τον ν. 4327/2015 σε αντιπαραβολή με τον προηγούμενο νόμο 3848/2010. Καθώς θεωρούμε τη θέσπιση ενός νόμου συστημική αλλαγή, επιλέξαμε για την ερμηνεία της τα θεωρητικά μοντέλα των Xυτήρη, Lewin, Μουζέλη, επειδή αναφέρονται στις αλλαγές ενός συστήματος και όχι άλλα θεωρητικά μοντέλα που αναφέρονται στις ατομικές αλλαγές.

3.      Διαδικασία επιλογής διευθυντών Α/μιας εκπαίδευσης σύμφωνα με τον. 4327/2015.

3.1.Προϋποθέσεις επιλογής

Σύμφωνα με τον ν. 4327/2015, ως Διευθυντές σχολικών μονάδων  επιλέγονται εκπαιδευτικοί της οικείας βαθμίδας με δεκαετή (10) τουλάχιστον εκπαιδευτική υπηρεσία, οι οποίοι έχουν ασκήσει διδακτικά καθήκοντα για οκτώ (8) τουλάχιστον έτη στην Πρωτοβάθμια ή Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Από τα ανωτέρω οκτώ (8) έτη άσκησης διδακτικών καθηκόντων, τα τρία (3) τουλάχιστον θα πρέπει να έχουν ασκηθεί σε αντίστοιχους με την προς κάλυψη θέση τύπους σχολείων της οικείας βαθμίδας, συμπληρώνοντας σε αυτά τουλάχιστον το 50% του υποχρεωτικού τους ωραρίου.

Αν οι εκπαιδευτικοί της σχολικής μονάδας δεν πληρούν την προϋπόθεση της οκταετούς διδακτικής υπηρεσίας, υποψήφιοι μπορεί να είναι και εκπαιδευτικοί με μικρότερο χρόνο υπηρεσίας.

Ειδικότερα:

α) Υποψήφιοι για τις θέσεις Διευθυντών δημοτικών σχολείων μπορεί να είναι εκπαιδευτικοί όλων των ειδικοτήτων των κλάδων που υπηρετούν στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι εκπαιδευτικοί που αναφέρονται στο Π.Δ. 323/1993.

β) Υποψήφιοι για τις θέσεις Διευθυντών νηπιαγωγείων μπορεί να είναι εκπαιδευτικοί του κλάδου ΠΕ 60.

(άρ.17, παρ. 2)

3.2.Κριτήρια επιλογής

Κριτήρια επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης αποτελούν:

α) Η επιστημονική – παιδαγωγική συγκρότηση και κατάρτιση, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου του υποψηφίου και τα συνυποβαλλόμενα αποδεικτικά στοιχεία.

β) Η υπηρεσιακή κατάσταση, καθοδηγητική και διοικητική εμπειρία, όπως προκύπτει από στοιχεία του φακέλου του υποψηφίου.

γ) Η συμβολή του υποψηφίου στο εκπαιδευτικό έργο, όπως προκύπτει από τις θέσεις στις οποίες έχει υπηρετήσει, καθώς και η προσωπικότητα και η γενική συγκρότηση του υποψηφίου που αποτιμώνται κατά τη μυστική ψηφοφορία του συλλόγου διδασκόντων. (άρ. 18, παρ. 1)

3.3. Συγκριτικός πίνακας των νόμων  3848/2010 και  4327/2015

Οι προϋποθέσεις, τα κριτήρια επιλογής και ο τρόπος μοριοδότησης διευθυντών Α/μιας Εκπαίδευσης με τους νόμους  3848/2010 και 4327/2015 αποτυπώνονται  στον πίνακα που ακολουθεί:

	Ν. 3848/2010	Ν.4327/2015
Προϋποθέσεις επιλογής	·         Εκπαιδευτική υπηρεσία:  8ετής και βαθμός Α’. ·         Διδακτικά καθήκοντα: Επί 5 συνεχόμενα έτη, εκ των οποίων τα 3 έτη σε αντίστοιχα σχολεία .	·         Εκπαιδευτική υπηρεσία: 10ετής.  ·          Διδακτικά καθήκοντα: Επί 8 συνεχόμενα έτη, εκ των οποίων τα 3 έτη σε αντίστοιχα σχολεία.
Κριτήρια  επιλογής και μοριοδότηση.	1)      Επιστημονική-Παιδαγωγική συγκρότηση: 24 μονάδες, ως εξής:           α) Διδακτορικό δίπλωμα: 6 μονάδες.           β) Μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών: 4 μονάδες γ) Τίτλος Διδασκαλείου: 2 μονάδες, δ) Δεύτερο πτυχίο πανεπιστημίου ή Τ.Ε.Ι.: 3 μονάδες ε) Πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας ή Σχολής Νηπιαγωγών: 1 μονάδα στ) Βεβαίωση ή πιστοποιητικό Σ.Ε.Λ.Μ.Ε., Σ.Ε.Λ.Δ.Ε., Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε./ Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε.) 1 μονάδα ζ)  Τ.Π.Ε. Α’ επιπέδου : 2 μονάδες. η)  Τ.Π.Ε. Β’ επιπέδου: 3 μονάδες. θ) Ξένη γλώσσα επιπέδου Β2: 1,50 μονάδες. ι) Ξένη γλώσσα επιπέδου ανώτερου του Β2: 2,50 μονάδες. 2)      Υπηρεσιακή κατάσταση, καθοδηγητική και διοικητική εμπειρία: 14 μονάδες, ως εξής: α) Υπηρεσιακή κατάσταση: 8 μονάδες . β) Διοικητική και καθοδηγητική εμπειρία: 6 μονάδες, ως εξής: αα) Άσκηση καθηκόντων στελέχους: 0,5 μονάδα για κάθε έτος, 2 ή 4 μονάδες ανώτατο όριο, κατά περίπτωση. ββ) Συμμετοχή σε διοικητικά συμβούλια του Δημοσίου: 0,25 μονάδες για κάθε έτος, 3 μονάδες ανώτατο όριο. 3)      Προσωπικότητα − γενική συγκρότηση: Προφορική συνέντευξη: 15 μονάδες. 4)      Συμβολή στο εκπαιδευτικό έργο: Μετά από αξιολογικές εκθέσεις: 12 μονάδες ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 65	1) Επιστημονική-Παιδαγωγική συγκρότηση: 9-11 μονάδες, ως εξής: α) Διδακτορικό δίπλωμα: 4 μονάδες    β) Μεταπτυχιακός τίτλος σπουδών: 2,5 μονάδες. γ) Τίτλος Διδασκαλείου: 2 μονάδες. δ) Δεύτερο πτυχίο πανεπιστημίου ή Τ.Ε.Ι.: 2 μονάδες ε) Πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας ή Σχολής Νηπιαγωγών: 0,5 μονάδα στ) Βεβαίωση ή πιστοποιητικό Σ.Ε.Λ.Μ.Ε., Σ.Ε.Λ.Δ.Ε., Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε./ Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε.: 0,5 μονάδα. ζ) Τ.Π.Ε. Α’ επιπέδου: 0,5 μονάδα η) Ξένη γλώσσα επιπέδου Β2: 0,5 μονάδα. θ) Ξένη γλώσσα επιπέδου ανώτερου του Β2: 1 μονάδα 2) Υπηρεσιακή κατάσταση, καθοδηγητική και διοικητική εμπειρία: : 14 μονάδες, ως εξής: α) Υπηρεσιακή κατάσταση: 11 μονάδες. β) Διοικητική και καθοδηγητική εμπειρία: 3 μονάδες, ως εξής: αα) Άσκηση καθηκόντων      στελέχους: 0,5 μονάδα για κάθε έτος, 2 μονάδες ανώτατο όριο. ββ) Συμμετοχή σε συμβούλια ως αιρετό μέλος: 0,25 μονάδες για κάθε έτος, 1 μονάδα ανώτατο όριο. 3) Προσωπικότητα – γενική συγκρότηση-συμβολή στο εκπαιδευτικό έργο: Μυστική ψηφοφορία από τον Σύλλογο Διδασκόντων : 12 μονάδες.          ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 37

Όπως προκύπτει από τον παραπάνω πίνακα, οι δύο νόμοι έχουν πολλές ομοιότητες αλλά και  διαφορές.

3.4. Ομοιότητες:

·         Η εκπαιδευτική αλλά και η διδακτική προϋπηρεσία ως προϋποθέσεις επιλογής.

·         Η μοριοδότηση των διδακτορικών διπλωμάτων και  των μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών.

·         Η μοριοδότηση των τίτλων Διδασκαλείου Εκπαίδευσης, δεύτερου πτυχίου, πτυχίου τεχνικών παιδαγωγικών σχολών, Παιδαγωγικής Ακαδημίας, Νηπιαγωγών ή ΤΕΙ.

·         Η μοριοδότηση των τίτλων ξένων γλωσσών.

·         Η μοριοδότηση της πιστοποίησης ΤΠΕ.

·         Η μοριοδότηση της συμμετοχής σε συμβούλια.

3.5.Αλλαγές

Με το πέρασμα από τον ν. 3848/2010 στον ν.4327/2015 σημειώθηκαν οι εξής  αλλαγές :

·         Απαιτούνται περισσότερα έτη υπηρεσίας σε σχολικές μονάδες για να αποκτηθεί το δικαίωμα αίτησης υποψηφιότητας διευθυντή.

·         Καταργούνται οι αξιολογικές εκθέσεις ως μέσου αποτίμησης του κριτηρίου «Συμβολή στο εκπαιδευτικό έργο». Αντί αυτού, το συγκεκριμένο κριτήριο αποτιμάται με τη μυστική ψηφοφορία από τον σύλλογο διδασκόντων.

·         Καταργείται η συνέντευξη ως μέσο αποτίμησης του κριτηρίου «Προσωπικότητα – γενική συγκρότηση του υποψηφίου». Αντί αυτής, και αυτό το κριτήριο αποτιμάται με τη μυστική ψηφοφορία του συλλόγου διδασκόντων.

·         Μειώνεται η βαρύτητα της διοικητικής και καθοδηγητικής εμπειρίας και μοριοδοτείται η συμμετοχή του υποψηφίου σε συμβούλια ως αιρετός.

·         Μειώνεται η μοριοδότηση των διδακτορικών διπλωμάτων, των μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών, των τίτλων Διδασκαλείου Εκπαίδευσης, του δεύτερου πτυχίου, του πτυχίου τεχνικών παιδαγωγικών σχολών, Παιδαγωγικής Ακαδημίας, Νηπιαγωγών ή ΤΕΙ.

·     Μειώνεται η μοριοδότηση της πιστοποίησης ΤΠΕ Α’ Επιπέδου, καταργείται η μοριοδότηση της πιστοποίησης ΤΠΕ Β’ Επιπέδου και μειώνεται η μοριοδότηση της πιστοποίησης ξένων γλωσσών. (άρ. 19)

4.      Θεωρητική ερμηνεία και αξιολόγηση των αλλαγών

4.1.Χυτήρης: Οργανωσιακή συμπεριφορά

Ο Χυτήρης (2001) κατηγοριοποιεί τις αλλαγές στις εξής κατηγορίες:

·         Εξωτερικές ή εσωτερικές

·         Σταδιακές ή ριζικές

·         Επιβαλλόμενες/απρογραμμάτιστες ή Διαπραγματεύσιμες ή Φυσιολογικές/Προγραμματισμένες.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι αλλαγές που επέφερε ο ν. 4327/2015 μπορούν να θεωρηθούν εξωτερικές, ριζικές και απρογραμμάτιστες αφού επιβλήθηκαν από δυνάμεις εκτός της εκπαιδευτικής κοινότητας, μετέβαλαν σε μεγάλο μέρος τα κριτήρια επιλογής και τον τρόπο αποτίμησής τους και δεν έλυσαν τα προβλήματα της διοίκησης των σχολικών μονάδων. Χαρακτηριστικά, η Πανελλήνια Επιστημονική Ένωση Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης αναφέρει: «Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας του Σχολείου επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες λόγω ασαφειών και επικαλύψεων αρμοδιοτήτων δημιουργώντας προστριβές και συγκρουσιακό κλίμα. Προτείνουμε να υπάρξει ένα σαφώς καθορισμένο πλαίσιο λειτουργίας όπου οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των μελών της Σχολικής Κοινότητας θα είναι καθορισμένα με ακρίβεια και σαφήνεια. Είναι επιτακτική ανάγκη να θεσπιστεί ένα διαφανές και αξιοκρατικό σύστημα επιλογής των στελεχών της εκπαίδευσης, που θα στηρίζεται σε συγκεκριμένα κριτήρια. Τα κριτήρια πρέπει να είναι αντικειμενικά και μετρήσιμα και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της θέσης στελέχους ως προς τη γνώση και την εμπειρία. Επίσης, τα στελέχη της εκπαίδευσης πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους θα πρέπει να επιμορφώνονται.» (Παν. Επ. Ένωση Δ/ντών Π.Ε., 28-03-2015, σποράδην).

4.2.Lewin: Θεωρία των 3 βημάτων

Σύμφωνα με τη Θεωρία Αλλαγής των 3 βημάτων του K. Lewin (Kritsonis, 2005) για να είναι επιτυχημένη μια αλλαγή πρέπει να υπάρχουν 3 στάδια:

1.      Ξεπάγωμα της υπάρχουσας κατάστασης (status quo). Μέθοδοι : Αύξηση των κινητήριων δυνάμεων, μείωση των δυνάμεων συγκράτησης, συνδυασμός των δύο προηγουμένων.

2.      Κίνηση προς το νέο επίπεδο ισορροπίας. Μέθοδοι: Πειθώ, συνεργασία, παρουσία ισχυρών και αξιοσέβαστων ηγετών.

3.      Επανακατάψυξη: Είναι η πραγματική ενσωμάτωση των νέων αξιών στην κοινότητα.

Με βάση το παραπάνω θεωρητικό μοντέλο του Lewin, μπορεί να θεωρηθεί ότι με την αλλαγή που επήλθε στην επιλογή διευθυντών με τον ν. 4327/2015 υπήρξε αύξηση των κινητήριων, υποστηρικτικών δυνάμεων, κυρίως στο περιβάλλον της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας.  Δεν υπήρξε όμως η μείωση των δυνάμεων συγκράτησης, καθώς δεν οικοδομήθηκε μια σχέση εμπιστοσύνης με το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, αφού ο χρονικός ορίζοντας ήταν ο Ιούνιος του 2015 και ο σχεδιασμός της αλλαγής ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2015, όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της η νέα πολιτική ηγεσία. Επομένως, δεν υπήρξε η ενεργή συμμετοχή για διατύπωση των προβλημάτων και για προσφορά ιδεών και λύσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η έκδοση του Νόμου ακολουθήθηκε από πληθώρα διευκρινιστικών εγκυκλίων μέσα σε λίγες ημέρες. 

4.3.Μουζέλης: Η έννοια του τρόπου κυριαρχίας

Σύμφωνα με τον Μουζέλη (1992), το Κράτος και το πολιτικό σύστημα έχουν τις δικές τους απαιτήσεις αναπαραγωγής που δεν συμβαδίζουν πάντα με τις απαιτήσεις της Οικονομίας. Έτσι, ο Μουζέλης χωρίζει την πολύπλοκη κοινωνία σε θεσμικές σφαίρες από τις οποίες η κάθε μία έχει τη δική της λογική συγκρότησης,  αναπαραγωγής και μετασχηματισμού και τα μαρξιστικά εργαλεία της τεχνολογίας, της ιδιοποίησης και της ιδεολογίας, μπορούν να μας βοηθήσουν να τις εξηγήσουμε.

Στο παράδειγμα της επιλογής διευθυντών σχολικών μονάδων, μπορούμε να προβάλλουμε τα παραπάνω εννοιολογικά εργαλεία ως εξής:

·         Τεχνολογία: Η άντληση πόρων από τους φορολογούμενους, μέσω διοικητικών τεχνικών, προκειμένου να αναπαραχθεί ο υπάρχων κρατικός μηχανισμός.

·         Ιδιοποίηση: Η δράση του κυβερνώντος κόμματος και των συνδικαλιστικών φορέων των εκπαιδευτικών (συλλογικοί φορείς) μέσω του Υπουργού Παιδείας (μεγα-φορέας) για να κυριαρχήσουν επί των διευθυντών σχολικών μονάδων (μικρο-φορείς δράσης) και κατ’ επέκταση να κυριαρχήσουν στο εκπαιδευτικό σύστημα (τρόπος κυριαρχίας).

·         Ιδεολογία: Η ίδια η Παιδεία είναι μια ξεχωριστή ιδεολογική/θεσμική σφαίρα στην οποία οι συλλογικοί φορείς μέσω των μεγα-φορέων τους θέλουν να κυριαρχήσουν.

5.      Συμπεράσματα-Κριτική αποτίμηση

Από τα παραπάνω, προκύπτει ότι η αλλαγή στην επιλογή διευθυντών σχολικών μονάδων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κατά τουλάχιστον ένα έτος νωρίτερα (ή η εφαρμογή της κατά ένα έτος αργότερα), θα έδινε την ευκαιρία για ευρύτερη διαβούλευση, κάνοντας πιο πιθανή την οικοδόμηση μιας σχέσης εμπιστοσύνης με το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, αλλά και την ενεργή συμμετοχή για διατύπωση των προβλημάτων και για προσφορά ιδεών και λύσεων. Έτσι, οι υποψήφιοι διευθυντές αλλά και οι  Σύλλογοι Διδασκόντων θα γνώριζαν από πριν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα κληθούν να ασκήσουν τα καθήκοντα και τις αρμοδιότητές τους. Επιπλέον, ένα σαφώς καθορισμένο πλαίσιο λειτουργίας των Σχολικών Μονάδων όπου οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα των μελών της Εκπαιδευτικής Κοινότητας θα ήταν καθορισμένα με ακρίβεια και σαφήνεια θα ήταν απαραίτητο να συνοδεύει την εν λόγω αλλαγή.

Αν και  υπάρχει από το 2003 (Π.Δ. 127, ΦΕΚ Α'114/12.05.03)  το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας ως «γνωμοδοτικό όργανο προς τον Υπουργό  Παιδείας  Έρευνας και Θρησκευμάτων για ζητήματα εκπαιδευτικού σχεδιασμού και για μείζονος σημασίας ζητήματα εκπαιδευτικής πολιτικής» (Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία: http://dialogos.minedu.gov.gr/?page_id=462), οι αλλαγές στην επιλογή των διευθυντών σχολικών μονάδων έγιναν αποσπασματικά και χρειάστηκε μια σειρά διευκρινιστικών εγκυκλίων για την περαίωση της διαδικασίας.

Επιπρόσθετα, η μυστική ψηφοφορία από τον Σύλλογο Διδασκόντων δεν εφαρμόζεται σε κανένα εκπαιδευτικό σύστημα και αυτό σημαίνει ότι η αλλαγή δεν στηρίχθηκε σε βέλτιστες πρακτικές από τον διεθνή χώρο αλλά αποτέλεσε έμπνευση ενός μικρότερου κύκλου αρμοδίων.

Τέλος, ο ν. 4327/2015 δεν στηρίχθηκε αποκλειστικά σε αντικειμενικά και μετρήσιμα κριτήρια, αλλά συρρίκνωσε τη μοριοδότηση των επιστημονικών προσόντων, της γνώσης ξένων γλωσσών και  ΤΠΕ, ώστε οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται διαχρονικά για την επαγγελματική τους ανάπτυξη να αποτελέσουν εν δυνάμει παράγοντες αντίστασης στη συγκεκριμένη αλλαγή.

Δείτε επίσης: Παρουσίαση του βιβλίου του Δ. Σταύρου "Σχολική Ηγεσία και Νέο Δημόσιο Μάνατζμεντ" στον Ιανό (βίντεο)

6.      Βιβλιογραφία-Aρθρογραφία-Ιστογραφία-Νομοθεσία

                               I.            Γκόβαρης, Ρουσσάκης, 2008, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ-Πολιτικές στην Εκπαίδευση, ΥΠ.Ε.Π.Θ., ΑΘΗΝΑ.

                            II.            Μουζέλης, Ν., 1992, μεταμαρξιστικές προοπτικές-για μια νέα πολιτική οικονομία και κοινωνιολογία, θεμέλιο.

                         III.            Χυτήρης, Λ. (2001). Οργανωσιακή Συμπεριφορά. Αθήνα: Interbooks, Διαδικτυακή

                         IV.            Kritsonis, A., 2005, “Comparison of Change Theories”, California State University, 8:1

 V.  Διαδικτυακή Πύλη «Ευρυδίκη»: https://webgate.ec.europa.eu/fpfis/mwikis/eurydice/index.php/Main_Page

                         VI.            Πανελλήνια Επιστημονική Ένωση Διευθυντών Σχολικών Μονάδων Π.Ε. : http://panenosi.gr/

                      VII.            Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία: http://dialogos.minedu.gov.gr/

                   VIII.            N.1566/1985, «Δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ 167 Α’/30-09-1985

                         IX.            N. 3852/2010, «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης − Πρόγραμμα Καλλικράτης», ΦΕΚ 87 Α’/07-06-2010

                            X.            N.3848/2010, «Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού – καθιέρωση κανόνων αξιολόγησης και αξιοκρατίας στην εκπαίδευση και λοιπές διατάξεις», ΦΕΚ 71 Α’/19-05-2010

                         XI.            Ν. 4327/2015, «Επείγοντα μέτρα για την Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ  50 Α’/14-05-2015

                      XII.            ΥΑ Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002, «Καθορισμός των ειδικότερων καθηκόντων και αρμοδιοτήτων των προϊσταμένων των περιφερειακών υπηρεσιών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, των διευθυντών και υποδιευθυντών των σχολικών μονάδων και ΣΕΚ και των συλλόγων των διδασκόντων», ΦΕΚ 1340 B'/16-10-2002