Η Προκόννησος, γνωστή και ως Προικόννησος, είναι νησί στην Προποντίδα, το οποίο βρίσκεται βορειοδυτικά της Κυζικινής Χερσονήσου, απέχει 70 ναυτικά μίλια από την Κωνσταντινούπολη, έχει έκταση 117 τετραγωνικά χιλιόμετρα και είχε αποικηθεί από τους Έλληνες της Μιλήτου στα μέσα του 8ου αι. π.Χ.
Από την αρχαιότητα, οι κυριότερες ασχολίες των κατοίκων της Προκοννήσου ήταν η αλιεία, η καλλιέργεια φρούτων και ελιών, η κηπουρική και η εξαγωγή ξυλείας, αλλά αυτό που έκανε ευρέως γνωστό το νησί είναι τα περίφημα λευκά του μάρμαρα, τα οποία εξορύσσονταν κυρίως κοντά στο χωριό Παλάτια και με τα οποία κατασκευάστηκαν πολλά μνημεία στην Κωνσταντινούπολη και την Κύζικο. Από το μάρμαρο του νησιού ονομάστηκε η Προκόννησος και «νήσος του Μαρμαρά», καθώς και ολόκληρη η Προποντίδα «θάλασσα του Μαρμαρά».
Τα
κυριότερα μαρμάρινα προϊόντα που εξάγονταν ήταν στήλες, βάσεις, αγγεία, έμβολα,
πλίνθοι για πεζοδρόμια και για την επένδυση των παλαιοχριστιανικών εκκλησιών.
Τα λατομεία της Προκοννήσου παρήγαγαν επίσης μεγάλο αριθμό σαρκοφάγων και
σπάνια αγάλματα. Τα προϊόντα αυτά εξάγονταν με πλοία κυρίως στην
Κωνσταντινούπολη, στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική, την
Κριμαία και τη Μέση Ανατολή.
Πριν
τη Μικρασιατική Καταστροφή, στην Προκόννησο κατοικούσε συμπαγής ελληνικός
πληθυσμός περίπου 10.000 ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν
συγκεντρωμένοι στον κύριο οικισμό του νησιού, τα Παλάτια. H ανταλλαγή
πληθυσμών του 1923 είχε ως αποτέλεσμα τη διάσπαση της επαρχίας Προκοννήσου αφού
οι κάτοικοί της διασκορπίστηκαν καταλήγοντας σε περιοχές της Εύβοιας, της
Χαλκιδικής, της Αθήνας, του Πειραιά, ακόμη και σε πόλεις της Αμερικής, του
Καναδά και της Αυστραλίας. Οι περισσότεροι κάτοικοι από τα Παλάτια για δύο
χρόνια φιλοξενήθηκαν στη Χαλκίδα και στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν στην περιοχή
του Ωρωπού, ιδρύοντας τα Νέα Παλάτια. Η Κοινότητα Νέων Παλατίων κατ' επανάληψη
απέσπασε τα συγχαρητήρια της Νομαρχίας Αττικής για την πρόοδο και τη διοικητική
της τάξη.
Και
στην Τουρκοκρατία, όπως και στο Βυζάντιο, η οικονομία των νησιών βασίστηκε στα
μάρμαρα, στη ναυτιλία, στην αλιεία, στην οινοπαραγωγή και στη σηροτροφία. Κατά
την περίοδο αυτή, τα Μαρμαρονήσια διοικητικά ελέγχονταν από τον Καπουδάν πασά,
τον αρχιναύαρχο του οθωμανικού στόλου, και ήταν υποχρεωμένα για αιώνες να
στέλνουν μελάχηδες (ναύτες) στο οθωμανικό ναυτικό. Πολλοί Προκοννήσιοι μελάχηδες
που υπηρετούσαν στον στόλο, ιδίως κατά τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας,
δεν ξαναγύριζαν στα νησιά γιατί σκοτώνονταν στις διάφορες ναυμαχίες ή πέθαιναν
από τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής στα πλοία. Με αυτό τον τρόπο τα νησιά
υπέστησαν σημαντική πληθυσμιακή αφαίμαξη. Η επαρχία Προκοννήσου έδινε κατ’ έτος
στον Οθωμανικό στόλο 160-200 μελάχηδες. Η υποχρέωση αυτή ατόνησε ή
εγκαταλείφθηκε μετά την Ελληνική Επανάσταση.
Μετά
το 1830 και μέχρι το 1914, εξαιτίας ευεργετικών σουλτανικών φιρμανιών προς τους
Χριστιανούς, αλλά και λόγω της παρακμής του Οθωμανικού κράτους, σημειώνεται η
τελευταία μεγάλη αναλαμπή και ανάπτυξη στα νησιά. Ο Προικοννησιακός Ελληνισμός
ανθεί, χτίζει σχολεία και μέγαρα, πλουτίζει εκκλησίες και μοναστήρια, διαπρέπει
στη ναυτιλία και το εμπόριο και αναπτύσσεται όσο ποτέ άλλοτε.
Σήμερα
η Προκόννησος (στα τουρκικά Marmara Adası) ανήκει στην περιφέρεια του
Μπαλικεσίρ (Balıkesir) και η οικονομία της βασίζεται στην αλιεία, τη ναυτιλία
και την αμπελουργία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο διατηρεί ως σήμερα ενεργό τον
τίτλο του Μητροπολίτη Προικοννήσου, ενώ και η Καθολική Εκκλησία διατηρεί τον
τίτλο του Τιτουλάριου Επισκόπου Προικοννήσου.
Πηγές:
·
Νταλέγκρ, Ζ. (2006), Έλληνες και Οθωμανοί 1453-1923, εκδ. Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος
·
Ηλιάδης, Θ. (2001), Προκόννησος, Παλάτια, Νέα Παλάτια, Κοινότητα Νέων Παλατίων
·
Karagianni,
A. (2012), The Harbour of Proconnesus in
Greco-Roman and Early Byzantine Times: The Marble Trade, a Source of Financial
and Cultural Development, The European Archaelogist, n.36
·
Πολιτιστικός και Πνευματικός Όμιλος Νέων
Παλατίων, Ημερολόγιο 2019, αρ.φύλλου
1-12
Πηγές εικόνων:
·
https://www.musesnet.gr/pages/kios/geografia.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου