Mε τον «Ζητιάνο» του Α. Καρκαβίτσα ξετυλίγεται σε 140 σελίδες και με μια σπάνιας αυθεντικότητας δημοτική γλώσσα, ένα από τα ανώτερα λογοτεχνικά επιτεύγματα όχι μόνο του Α. Καρκαβίτσα, αλλά και ολόκληρης της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ήρωας – αρνητικός και απεχθής – είναι ο Κραβαρίτης[i] ζητιάνος Τζιριτόκωστας που δρα καταστρεπτικά στο Νυχτερέμι, ένα απομονωμένο χωριό της Θεσσαλίας, στα τέλη του 19ου αιώνα. Δυο μόνο μέρες μένει σε εκείνο το χωριό και του φτάνουν για να το καταστρέψει.
Η πανουργία του σοφίζεται
πράγματα εκπληκτικά και δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα. Εκμεταλλεύεται την
αδυναμία της γυναίκας να τεκνοποιήσει, τον πόθο της κόρης να παντρευτεί, τον
φόβο του χωριάτη, τη δεισιδαιμονία του, τον άνθρωπο γενικά που κανείς δεν
φρόντισε να του εξασφαλίσει έναν σταθερό ψυχικό κόσμο.
Έτσι, οδηγεί μια
χωριάτισσα στην αυτοκτονία, εκδικείται τον τελωνοφύλακα Πέτρο Βαλαχά που τον
είχε δείρει, παρασύρει τους χωριάτες στη φυλακή για εμπρησμό που είχε κάνει ο
ίδιος, ξεγελάει έξυπνα τις αρχές και φεύγει, θριαμβεύοντας, με γεμάτους του
σάκους του, για να συνεχίσει ατιμώρητος την καταστρεπτική του δράση. «Η κοιλάδα», γράφει ο Καρκαβίτσας, «δέχτηκε πρόθυμη τον ζητιάνο στους υγρούς
και μαλθακούς κρυψώνες της, όπως δέχεται τόσα κακούργα ερπετά και παράσιτα…».
Ο «Ζητιάνος» εμφανίζει ατόφια
την ελληνική πραγματικότητα των τελών του 19ου αιώνα χωρίς
ωραιοποιήσεις και ρομαντισμούς. Όπως επισημαίνει και ο Φώτος Πολίτης, ο
Τζιριτόκωστας συμβολίζει τον διεφθαρμένο πολιτικό, έμπορο, επιστήμονα ή
σύμβουλο, τον ολέθριο «έξυπνο» Ρωμιό, τον εκμεταλλευόμενο την ευπιστία και την
αφέλεια του πλήθους. Αμείλικτος όταν πρόκειται για το προσωπικό του όφελος,
ταπεινός και χαμερπής μπροστά στον ισχυρό, οπισθόβουλος, αεικίνητος, άνθρωπος
χωρίς οίκτο, αδηφάγος και… νικητής !
Αυτά είδε και ο
Καρκαβίτσας και τρόμαξε. Η νίκη του «Ζητιάνου»
– του «έξυπνου» που δεν προσφέρει τίποτα στην κοινωνία, αλλά ζει,
πλουτίζει και τρέφεται σε βάρος της – η νίκη αυτή τον ξάφνιασε και τον
απογοήτευσε. Δεν ήταν καλός οιωνός. Φανέρωνε σήψη και αποσύνθεση.
[i]
Με την ονομασία Κράβαρα ή Κράβαρη αναφερόταν παλαιότερα τοποθεσία
της πρώην επαρχίας Ναυπακτίας, στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας, που περιλάμβανε τα
ακόλουθα 10 χωριά: Κρυονέρια, Αβόρανη
(παλαιά ονομασία: Λιβαδάκι), Αράχωβα, Αχλαδόκαστρο (Αρτοτίβα), Κυδωνιά
(Ζηλίστα), Κλεπά, Νεοχώριο, Πλάτανος, Περδικόβρυση (Σινίστα), Καλλονή
(Στρωμήνιανη) και Γραμμένη Οξυά
(Σίτιστα) (πηγή:Βικιπαίδεια).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου