Σελίδες

Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2008

J.S. Mill : Η τυραννία της πλειοψηφίας.


Ο Τζον Στιούαρτ Μιλ (J.S. Mill20 Μαΐου 1806 – 8 Μαΐου 1873) έχει γίνει γνωστός ως ο αγγλόφωνος φιλόσοφος με την ισχυρότερη επιρροή του 19ου αιώνα. Η αντίληψη του Μιλ περί ελευθερίας υπερασπίζεται την ελευθερία του ατόμου απέναντι στον κρατικό έλεγχο.

Ο Μιλ εκφράζει τη γνώμη του πάνω στην ελευθερία εξηγώντας πως η μοναδική πηγή πραγματικής ελευθερίας βρίσκεται στην αναζήτηση βελτίωσης της προσωπικής ποιότητας του ατόμου. Πραγματική ελευθερία μπορεί να επικρατήσει μόνο όταν το άτομο μπορεί να αποκτήσει ένα πρότυπο που να το ωφελήσει, χωρίς παράλληλα να είναι εξωτερικώς φορτικό σε άλλους, στην δική του πορεία απόκτησης μεγαλύτερης αυτοεκτίμησης. Πολλοί εμπνεύστηκαν από την στάση του Μιλ απέναντι στην ελευθερία και το ατομικό κατόρθωμα μέσα από την αυτοβελτίωση. Θέτοντας ένα σημαντικό επίπεδο αξιότητας για την ικανότητα του ατόμου να πληροί προσωπικές προϋποθέσεις για σπουδαιότητα και αξία, ο Μιλ προσέφερε ένα κεντρικό παράδειγμα για το πώς επιτυγχάνονται τέτοιες αξίες.

Στο 4ο κεφάλαιο του έργου του Περί Ελευθερίας (On Liberty), ο Μιλ διατυπώνει μια εκδοχή της λεγόμενης Αρχής τη Βλάβης απαντώντας στο γνωστό ερώτημα: Ένα άτομο με "κακές" συνήθειες βλάπτει την κοινωνία με το παράδειγμά του ;  Η απάντηση που δίνει είναι κατηγορηματικά αρνητική και τη στηρίζει με τρία 3 επιχειρήματα:

1) Η ενδεχόμενη βλάβη που μπορεί κανείς να προξενήσει στην κοινωνία με τη συμπεριφορά του, η οποία ούτε αθετεί κάποια συγκεκριμένη υποχρέωση προς το κοινό ούτε επιφέρει αισθητή βλάβη σε κάποιο συγκεκριμένο άτομο εκτός από τον εαυτό του, είναι τέτοια που η κοινωνία μπορεί να την υποστεί για χάρη του ανώτερου αγαθού της ανθρώπινης ελευθερίας.

2) Το κακό παράδειγμα μπορεί να παίξει θετικό ρόλο, όταν πχ. προβληθεί ως παράδειγμα προς αποφυγή.

3) Όταν κάποιος επεμβαίνει στην προσωπική ζωή του άλλου επεμβαίνει λαθεμένα και από λάθος θέση: Όταν η γνώμη της πλειοψηφίας επιβάλλεται σαν νόμος στη μειοψηφία, για αποκλειστικά ατομικά ζητήματα, είναι συχνότερα λαθεμένη παρά σωστή, επειδή σ’ αυτές τις περιπτώσεις η  «κοινή γνώμη» αδιαφορεί για την ευτυχία αυτών που επικρίνει.  Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν, σύμφωνα με τον Μιλ, οι ευρύτατα διαδεδομένες απόψεις στην εργατική τάξη όπου "οι κακοί εργάτες πιστεύουν ακράδαντα πως πρέπει να αμείβονται με το ίδιο ημερομίσθιο που αμείβονται και οι καλοί εργάτες και πώς δεν πρέπει να επιτρέπεται σε κανένα να κερδίζει περισσότερα απ’τους άλλους χάρη στη μεγαλύτερη ικανότητα ή την εργατικότητά του. Και χρησιμοποιούν μια ηθική αστυνόμευση για να εμποδίσουν τους εργοδότες να προσφέρουν μεγαλύτερη αμοιβή για την καλύτερη εργασία. "

Αν λοιπόν οι παραπάνω εργάτες έχουν δίκιο, τότε και η κοινή γνώμη, αναλογικά, δικαιούται να αξιώνει την αστυνόμευση των ατομικών δικαιωμάτων κάθε πολίτη εγκαθιδρύοντας μια ιδιότυπη "τυραννία της πλειοψηφίας".

Ο Τζον Στιούαρτ Μιλ μιλά στο On Liberty μόνο για την αρνητική ελευθερία, μια αρχή που σχημάτισε και ονόμασε ο Αϊζάια Μπερλίν (Isaiah Berlin). Ο Μπερλίν προτείνει πως η αρνητική ελευθερία είναι μια απουσία ή έλλειψη εμποδίων, παρακωλύσεων ή εξαναγκασμών. Αυτό είναι σε αντιπαραβολή με την άλλη του ιδέα της θετικής ελευθερίας, μια ικανότητα συμπεριφοράς και μια παρουσία συνθηκών για ελευθερία, είτε είναι αυτές υλικοί πόροι, ένα επίπεδο διαφώτισης ή η ευκαιρία για πολιτική συμμετοχή.


Δεν υπάρχουν σχόλια: