Η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

 

Η Κοινωνιολογία γεννήθηκε στη Δυτική Ευρώπη πριν από 150 χρόνια και έχει ως αντικείμενο μελέτης τη δράση των κοινωνικών ομάδων, τις σχέσεις μεταξύ ατόμων και κοινωνικών δομών και τη διερεύνηση της αλλαγής ή της αναπαραγωγής των κοινωνικών συστημάτων.

Η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης παρουσιάζει την εκπαίδευση ως έναν πολυσύνθετο κοινωνικό θεσμό μετάδοσης γνώσης αλλά και αναπαραγωγής των υφισταμένων κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών δομών. Αυτό το πετυχαίνει μέσω των βασικών θεωριών που εξηγούν τη δομή και κυρίως τις λειτουργίες της εκπαίδευσης, καθώς και τη συσχέτισή της με ευρύτερες αλλαγές των εκπαιδευτικών συστημάτων, κυρίως της Δύσης.

Είναι αδύνατο να εξεταστεί η εκπαιδευτική πραγματικότητα μιας χώρας αποκομμένη από την κοινωνική της πραγματικότητα. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι ένας από τους πιο έγκυρους δείκτες για τις γενικότερες διεργασίες που συντελούνται στον υπόλοιπο κοινωνικό χώρο.

Η εκπαίδευση θεωρείται συχνά ως μια αισιόδοξη ανθρώπινη προσπάθεια που χαρακτηρίζεται από φιλοδοξίες για εξέλιξη και βελτίωση. Γίνεται αντιληπτή ως ένα μέρος όπου τα παιδιά μπορούν να αναπτυχθούν ανάλογα με τις ατομικές τους ανάγκες και δυνατότητες. Πολλοί θα έλεγαν ότι ο σκοπός της εκπαίδευσης πρέπει να είναι να βοηθά το άτομο να αναπτύσσει τις δυνατότητες του στο έπακρον και να του δώσει την ευκαιρία να επιτύχει στη ζωή του όσα του επιτρέπουν οι φυσικές του ικανότητες (αξιοκρατία), αλλά λίγοι θα υποστήριζαν ότι κάθε εκπαιδευτικό σύστημα επιτυγχάνει αυτό τον στόχο τέλεια.

Στη σειρά των άρθρων που εγκαινιάζουμε σήμερα, σκοπεύουμε να ασχοληθούμε με απόψεις όπως οι παραπάνω, αλλά και με περισσότερα βασικά ερωτήματα της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευση, όπως για παράδειγμα : Πώς μετασχηματίζονται ή αναπαράγονται τα εκπαιδευτικά συστήματα ; Ποιοι φορείς δράσης (άτομα ή ομάδες) επηρεάζουν – και  πώς – τις εκπαιδευτικές αλλαγές ; Κατά πόσο πετυχαίνουν τους στόχους τους ; Ποιες είναι οι παράμετροι των εκπαιδευτικών ανισοτήτων ; Πώς επηρεάζει το κοινωνικό περιβάλλον τη σχολική επίδοση ; Προηγείται το άτομο ή η δομή ;

Τα έργα σημαντικών διανοητών – Ελλήνων και ξένων – θα  μας προσφέρουν το υλικό σε αυτή την προσπάθεια. Στηριζόμενοι στα πιο πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα από τις σημαντικότερες τάσεις της κοινωνιολογικής θεωρίας: δομολειτουργική, μαρξιστική, ερμηνευτική, συμβολική αλληλεπίδραση, διεπιστημονική προσέγγιση, θα προσπαθήσουμε να διαφωτίσουμε τις παραπάνω θεματικές περιοχές με τρόπο απλό και εύληπτο.